به نقل از «قدس آنلاین»

از شهربند ارض اقدس بیرون برده نشود

تاریخ انتشار: ۱۳ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۲۲۴۴۱۴

در دوربرگردان شیخ طبرسی حرم مطهر رضوی، ساختمانی با عنوان «سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی» قرار دارد که در بخشی از آن، فعالیت‌های شناسایی، جذب، آرشیو و ارائه خدمات مطبوعات این آستان مقدس در قالب «اداره مطبوعات آستان قدس رضوی» انجام می‌شود. در ادامه به چگونگی شکل‌گیری این مرکز مطبوعاتی می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

قدیمی‌ترین وقف مطبوعات در کتابخانه‌های ایران

به گزارش آستان‌نیوز تاریخچه شکل‌گیری اداره مطبوعات آستان قدس رضوی با روزنامه «وقایع اتفاقیه» گره خورده است؛ چرا که کتابخانه آستان قدس رضوی که قدمتی چند صد ساله دارد از همان آغازین شماره وقایع اتفاقیه، نسخه‌های دریافتی آن را ثبت کرده است. در واقع پس از موافقت ناصرالدین شاه قاجار در دوره صدارت میرزا تقی خان فراهانی ملقب به امیرکبیر برای انجام اصلاحات، روزنامه برای اهل ایران که آنان را از امور داخلی و وقایع خارجی آگاه کند، تأسیس شد. امیرکبیر نیز روزنامه وقایع اتفاقیه را در سال 1267 قمری بنیان نهاد. گردآوری روزنامه‌ها نیز از همان روزهای آغازین انتشار مطبوعات مورد توجه بوده و بر تهیه و حفظ آن‌ها تأکید می‌شده است. بدین ترتیب بسیاری از مراکز فرهنگی و روزنامه‌خوان‌های کشور از ابتدا به فکر ماندگاری این میراث مکتوب بوده‌اند.

تاریخ مستند نخستین وقف مطبوعاتی نیز به سال 1334 قمری برمی‌گردد که سیدحسین، نایب‌التولیه وقت آستان قدس رضوی، دوره کامل روزنامه وقایع اتفاقیه را به همراه نسخه دستنویس 35 شماره نخست آن، از سوی بانو اشرف‌السلطنه همسر اعتمادالسلطنه وزیر انطباعات و مدیر این روزنامه، بر کتابخانه این آستان مقدس وقف کرده مشروط بر اینکه از شهر بند ارض اقدس(حرم مطهر رضوی) بیرون برده نشود و کمال محافظت را در ضبط و حفظ آن‌ها کنند. بنابراین شاید بتوان وقف اشرف‌السلطنه را قدیمی‌ترین وقف مطبوعات در کتابخانه‌های ایران به شمار آورد، چرا که پیش از پیدایش بسیاری از کتابخانه‌های بزرگ که اکنون فعالیت دارند، انجام شده است.

جذب گسترده منابع پس از پیروزی انقلاب اسلامی

در ادامه می‌توان گفت تا پیروزی انقلاب اسلامی، بیش از 300عنوان مجله، روزنامه و سالنامه جذب کتابخانه بارگاه ملکوتی رضوی شده که در کنار منابع چاپ سنگی و سربی این کتابخانه نگهداری می‌شده است. سرانجام سال1359 در راستای آگاهی دقیق‌تر از موجودی مطبوعات کتابخانه، تسهیل خدمات، حفاظت بهتر و تقویت فراهم‌آوری نشریات ادواری، آرشیو مطبوعات کتابخانه آستان قدس رضوی شکل گرفت تا تمام منابع مطبوعاتی در این بخش قرار گیرد. از این زمان روند جذب مطبوعات، رشد فزاینده‌ای به خود گرفت و با بهره‌گیری از روش‌هایی چون سنت‌های حسنه وقف و اهدا، واسپاری نشریات، خرید و مبادله، هر روزه ده‌ها عنوان و صدها نسخه جدید از نشریات به آرشیو سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی افزوده شد. به همین دلیل، شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال1368 بخشنامه‌ای تصویب کرد که تمام ناشران مطبوعاتی یک نسخه از نشریات را برای مرکز مطبوعات کتابخانه این آستان مقدس ارسال کنند. تمام این موارد به توسعه چشمگیر آرشیو مطبوعات این سازمان کمک شایانی کرد، چنان‌که اکنون موجودی این مرکز پس از 40سال فعالیت مستقل از مرز 2میلیون نسخه گذشته و تبدیل به یکی از سه مرکز مهم مطبوعاتی کشور شده است.

این مرکز که از نظر ساختار به اداره ارتقا یافته، در حال حاضر با 16کارشناس تخصصی با مدرک کارشناسی ارشد وظیفه شناسایی، فراهم‌آوری، آرشیو و خدمات این منابع را در چهار بخش زیرمجموعه خود بر عهده دارد.

روش‌های جذب آثار

اداره مطبوعات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به منظور دستیابی به اهداف بلندمدت و رسیدن به چشم‌انداز فعال‌ترین آرشیو مطبوعاتی در سطح کشور، شناسایی و جذب نشریات فارسی و غیرفارسی را در دستور کار قرار داده است.

آرشیو مطبوعات آستان قدس رضوی حافظ منابعی به زبان‌های مختلف (فارسی، انگلیسی، عربی، فرانسوی، اردو، ترکی، کردی و...) و مشتمل بر نشریات تخصصی، علمی‌پژوهشی، دانشگاهی، عمومی، حوزوی، دانشجویی، دانش‌آموزی، تجربی و نشریات الکترونیکی است. نشریات این آرشیو به روش‌های واسپاری ناشران، اهدا، وقف، مبادله، اشتراک و خرید تهیه می‌شوند. البته جذب به شیوه اهدا و واسپاری، بیشترین سهم را در ایجاد این مجموعه بزرگ داشته است.

ناشران براساس بخشنامه مصوب سال 1368 شورای عالی انقلاب فرهنگی در دهه 80 و اوایل دهه 90، سهم پررنگی در گسترش مجموعه آرشیو داشته‌اند. البته در سال‌های اخیر با افزایش هزینه‌های چاپ، کاغذ و پست، این نقش کمرنگ‌تر شده است. بدین ترتیب کارشناسان این مرکز با ارتباط مستمر با مجموعه‌داران، کارگزاران و نمایندگی‌های نشریات سعی کرده‌اند این نقصان را از طریق ترغیب آن‌ها به اهدا و یا خرید نشریات جبران کنند. در سال‌های اخیر نیز مبادله منابع چاپی و دیجیتالی با مراکز مطبوعاتی و مجموعه‌داران در توسعه آرشیو مؤثر بوده است.

از ارزیابی و مستندسازی تا مبادله نشریات تکراری

اداره مطبوعات آستان قدس رضوی برای دریافت مجموعه‌های ارزشمند، آن‌ها را به‌طور دقیق توسط کارشناسان خود مورد ارزیابی قرار می‌دهد. بی‌تردید عواملی چون محتوا، میزان استفاده، قدمت، سلامت، شکل، کمیاب و نایاب بودن نشریه در ارزشیابی آن تأثیر دارند.

نشریات نیز پس از دریافت، فرایند پیچیده مستندسازی را پیش رو دارند. در واقع، تمام منابع دریافتی روندی متفاوت از کتاب‌ها را در این سازمان طی می‌کنند. کارشناسان به‌طور منظم مجموعه‌های ورودی را بررسی و شماره‌های کسری هر عنوان را پیگیری می‌کنند. نشریات رسیده نیز در کوتاه‌ترین زمان در سامانه نرم‌افزاری سازمان ثبت اطلاعات می‌شوند تا پژوهشگران و کاربران بلافاصله در جریان تازه‌های این مرکز قرار گیرند.

نشریات برای شناسنامه‌دار شدن، مُهر مرکز را به خود می‌گیرند و تا تکمیل و ساماندهی و نهایی شدن آرشیو، در مخازن پیش‌آرشیو چیده می‌شوند. نسخه‌های تکراری نشریات این مرکز نیز برای مبادله با مراکز مطبوعاتی ایران استفاده می‌شوند تا علاوه بر تکمیل مجموعه‌های سایر آرشیوها، از امحای این منابع ارزشمند جلوگیری شود.

منبع: آستان نیوز

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی آستان قدس رضوی مطبوعات آستان قدس رضوی اداره مطبوعات وقایع اتفاقیه آرشیو مطبوعات کتابخانه ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۲۲۴۴۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شورای شهر مشهد با پیگیری ویژه رفع کمبود پارکینگ اطراف حرم را به سرانجام برساند

به گزارش حوزه استان ها خبرگزاری تقریب، حجت الاسلام والمسلمین احمد مروی در دیدار اعضای شورای اسلامی شهر مشهد که در حرم مطهر امام رضا(ع) انجام شد؛ ضمن تبیین اهمیت شهر مشهد و وجود بارگاه منور حضرت رضا(ع)، از رویکرد شورای شهر نسبت به هدف گذاری لازم برای توسعه متوازن شهر بامحوریت بارگاه منور رضوی و تلاش های مدیریت شهری مشهد در خدمت رسانی شایسته به زائران و مجاوران تقدیر کرد. 
وی با اشاره به دغدغه و نگاه ویژه رئیس جمهور در خدمت رسانی به زائران و تلاش برای رفع مشکلات آنان، ابراز کرد: رئیس جمهور محترم در جلساتی که تاکنون با محوریت "زیارت" برگزار شده است، توجه ویژه به مشکلات و کمبودهای این حوزه داشتند و دستورات لازم برای رفع مشکلات صادر نموده اند. 
تولیت آستان قدس رضوی با اشاره به میزان گسترده سفرهای زائران با خودرو شخصی به مشهد مقدس، ادامه داد: رئیس جمهور محترم در خصوص رفع مشکل پارکینگ اطراف حرم دستورات لازم را به معاون اول و معاون اجرایی داده اند و بخش های مختلف دولت نیز آمادگی لازم را برای همکاری دارند و این نگاه در دولت، مستلزم پیگیری ویژه شورای شهر مشهد و مدیران شهری برای تحقق دستورات رئیس جمهور در حل مشکل پارکینگ زائران است. 
وی با تأکید بر اینکه نگاه آستان قدس رضوی بر همکاری با مدیریت شهری و گره گشایی از مشکلات مشهد است، اظهار کرد: در آستان قدس رضوی این نگاه که ما تنها مسئول حرم مطهر و صیانت از اموال و موقوفات این دستگاه قدسی هستیم، وجود ندارد؛ رویکرد این دستگاه قدسی خدمت و گره گشایی از مشکلات مردم است و با همین رویکرد، برای بازگشایی معابر پادگان لشکر ۷۷ ارتش و اراضی حاشیه شهر همکاری کرد.
حجت الاسلام والمسلمین مروی افزود: در خصوص مترو و حاشیه شهر نیز آستان قدس اهتمام جدی بر همکاری، کمک و گره گشایی از مشکلات دارد و تاکنون نیز اقدامات بسیار خوبی انجام شده است تا بتوانیم به شهر و مسئولان اجرایی شهر کمک خواهیم کرد.
وی اضافه کرد: آستان قدس رضوی با انجام خدمات اجتماعی، تأسیس اماکن ورزشی، فرهنگی و علمی، مراکز درمانی و ...، خدمات گسترده‌ای را به زائران و مجاوران حضرت رضا(ع) ارائه کرده؛ همچنین با توجه به تاکیدات رهبر معظم انقلاب در حوزه جوانی جمعیت، به زودی بزرگترین مرکز درمان ناباروری شرق کشور را در بیمارستان رضوی افتتاح خواهد کرد.
عضو شورای عالی حوزه علمیه خراسان در بخش دیگری از سخنان خود با انتقاد از بلند مرتبه سازی‎های سال‌های گذشته در اطراف حرم مطهر، ابراز کرد: متاسفانه ساخت و سازها و بلند مرتبه سازي‌هاي ناهمگونی در اطراف حرم مطهر صورت گرفته، بگونه‌اي که بعضا در نامگذاری‌ها و معماری‎ها عدم تطابق با فرهنگ رضوی و هويت اسلامي به وضوح قابل مشاهده است.
وی همچنین با تأکید بر اینکه زمین‌های آستان قدس موقوفه هستند و شرعاً و قانوناً نمی‌توان از حقوق موقوفه چشم پوشی کرد؛ از مسئولان شهری و اعضای شورای شهر در خواست کرد نسبت به صیانت از املاک موقوفه حضرت رضا(ع) حساسیت لازم را داشته باشند.
تولیت آستان قدس رضوی در پایان پیشنهاد داد؛  شورای اسلامی شهر مشهد طراحی مناسبی متناسب با هویت و معنویت مشهد مقدس، برای ورودی های شهر بویژه فرودگاه، راه آهن، ترمینال و ... داشته باشد.
در ابتدای این دیدار حسن موحدیان رئیس شورای اسلامی شهر مشهد، گزارشی از اقدامات این شورا ارائه و در ادامه تعدادی از اعضای شورای شهر به بیان دیدگاه‌ها و نقطه نظرات خود پرداختند.

انتهای پیام/